De Onzichtbare Oorlog

zaterdag 13 juni 2020

Ons Koloniaal “Verleden”

Naar aanleiding van de ‘Black Lives Matter’ beweging en de verschillende berichten in de actualiteit rond de standbeelden van Leopold II, heb ik besloten om in mijn laatste post hierover te schrijven. Ik moet eerlijk bekennen dat ik er bitter weinig over wist en moet zelf toegeven dat ik hierover nooit iets geleerd heb op school. Met een hand op mijn hart kan ik zeggen dat ik waarschijnlijk meer weet over de slavenhandel naar Zuid-Amerika en de Amerikaanse Revolutie dan ons eigen koloniaal verleden. We leren op school over andere grote dictators, die onmenselijke dingen gedaan hebben. Maar hoeveel verschilt Leopold II van een Adolf Hitler, Jozef Stalin of een Benito Mussolini? En waarom spreken wij niet over deze man en de daden die hij op zijn geweten heeft? Zijn de daden van Leopold II en de Belgen tegen over de Congolezen dan minder erg dan wat Hitler en Nazi’s de Joodse bevolking aandeden? Daarom wil ik nu mijn verantwoordelijkheid nemen, mij hierover informeren en leren uit de fouten uit een donker hoofdstuk uit onze Belgische geschiedenis.

Wat is kolonisatie?

Van Dale maakt me niet veel wijzer met de uitleg: “tot kolonie maken” wanneer ik het woord ‘kolonisatie’ intik. Dan maar eens kijken of het woord ‘kolonie’ iets meer duidelijkheid kan scheppen. En ja hoor, we gaan in de goeie richting: “Nederzetting in vreemde gebieden, die geannexeerd worden ten bate van het moederland van de kolonisten.” In de lessenbundel van Studio Globo, ‘Sporen van Kolonisatie’ vind ik een mooie omschrijving terug van wat kolonisatie nu eigenlijk is. Daarbij komt het eerste deel overeen met de definitie van Van Dale, maar dan wordt er echter een onderscheid gemaakt tussen een onbewoond onontgonnen gebied en bewoond onontgonnen gebied. In het geval van die laatste neemt de kolonisator het gebied in en nemen ze controle over de inheemse bevolking. Die controle heeft als gevolg minder vrijheid voor de andere bevolking.

De terreur van koning Leopold II

Leopold II was de tweede koning der Belgen en de tweede zoon van Leopold I van
België en Louise Marie van Orléans. Door de dood op jonge leeftijd van zijn oudere broer Lodewijk Filips, volgde Leopold zijn vader op als koning in 1865. Niet alleen was hij de koning van België, maar ook de stichter, eigenaar en soeverein (machthebber) van Congo-Vrijstaat.

Laat ons beginnen bij het begin. Vasco Da Gama, Dias en Columbus zijn ongetwijfeld geen onbekende namen. We situeren ze in de 15^e en 16^eeeuw, de beginperiode van de ontdekkingsreizen naar overzeese gebieden. In die gebieden startten landen zoals Spanje, Portugal en de Nederlanden met het stichten van kolonies in Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Het doel van deze kolonies was voornamelijk het controleren van handel en zo ontstond ook een groot netwerk van slavenhandel.

In de 19^eeeuw kwam opnieuw een kolonisatiegolf opduiken. België was een vrij jong land en koning Leopold II wou ons land op de kaart zetten, gepaard met de nationalistische gedachte die speelde. Ook was de honger naar grondstoffen groot door de industriële revolutie in Europa. Dus Leopold II ging op zoek naar een kolonie. In het jaar 1879 werd de Britse journalist en ontdekkingsreiziger Henry Morton Stanley eropuit gestuurd door Leopold II om de Congostroom te gaan verkennen. Hij had zijn oog al eventjes op dit gebied gericht. Stanley sloot daar tijdens zijn verkenningstocht verdragen met lokale leiders en chefs om handelsposten op te richten. Veelal begrepen zij niet goed wat er op deze verdragen stonden en tekenden soms zonder te beseffen waarvoor ze tekenden. Schriftelijke overeenkomsten waren binnen hun cultuur ook niet de gewoonte, daarom volstond een gewoon kruisje al. Echt vrijwillig kon je het daardoor niet noemen en vaak werd dit ook afgedwongen onder militaire druk. Tijdens de Conferentie van Berlijn in 1885, waar Afrika verdeeld werd onder belangrijke Europese spelers, wordt Congo-Vrijstaat erkend met Leopold II als staatshoofd. Vanaf dan was Congo zijn eigen privé-project, want de Belgische Staat wou daar niets mee te maken hebben. Op deze conferentie waren bovendien geen Afrikaanse leiders aanwezig. Er zijn 3 belangrijke punten die doorslaggevend waren voor de erkenning. Als eerste was België een buffer tussen Frankrijk en Duitsland, bovendien beloofde hij ook vrijhandel toe te staan. Een ander heel belangrijk punt was het imago. Leopold II stelde zijn Congo-project voor als een strijd tegen slavernij. Wat als humanistisch project verkocht werd, was in realiteit een economisch project. Want ironisch genoeg waren de Congolezen helemaal niet vrij. Lijfstraffen en dwangarbeid hoorden bij het beleid van Leopold II. Miljoenen Congolese inwoners werden vermoord en verminkt onder het bewind van koning Leopold II door de Force Publique (Openbare Weermacht). Dergelijke gebeurtenissen kwamen door het niet behalen van inzamelquota. Ook ziekte en hongersnood waren niet weg te denken. In de 19^e eeuw werden de eerste Congolezen naar België overgebracht om als het ware in een menselijke dierentuin tentoon te stellen op verschillende wereldtentoonstellingen.

Congo is een land die heel rijk is aan grondstoffen zoals rubber, goud, diamant, koper en uranium en door een vruchtbare bodem met een gunstig klimaat kunnen er veel landbouwproducten groeien. Hieruit maakt koning Leopold II veel winst. Rubber kon hij makkelijk verkopen, want die was nodig voor de groeiende productie van autobanden. Deze winsten gebruikte hij voor het zetten van mooie, rijkelijke gebouwen en monumenten hier in België. Hij investeerde dus vooral in de status van België in plaats van in zijn kolonie. Veel grondstoffen zijn afkomstig uit Congo, zo zijn de atoombommen van Hiroshima en Nagasaki gemaakt met Congolees uranium. Ook vandaag zijn veel grondstoffen afkomstig uit Congo, denk maar aan kobalt, tantalum en coltan voor het maken van onze smartphones en tablets. Helaas verdienen de Congolezen er ook nu weinig aan.

Begin 20^ste eeuw werden de praktijken van koning Leopold II een berucht schandaal op internationaal niveau. Geleidelijk aan kwam hieromtrent meer en meer kritiek op van buitenaf. In 1908 werd Leopold II ertoe gedwongen om zijn privékolonie af te staan aan België.

Naar verluid zou hij nooit van zijn leven een voet in zijn kolonie gezet hebben.

De Modelkolonie van België

Vanaf 1908 was Congo-Vrijstaat officieel een Belgische kolonie. Er werd een Ministerie van Koloniën opgericht en er werden wetten opgesteld. België wou van hun nieuwe kolonie een modelkolonie maken. In tegenstelling tot Leopold II werd er nu wel geïnvesteerd in de kolonie. Er werden scholen, kerken en andere infrastructuur gebouwd. Toch waren de Congolezen niet vrij en gelijkwaardig, er was nog steeds sprake van dwangarbeid. Europese bedrijven verdienden veel geld aan het ontginnen van koper, maar ook landbouw werd heel belangrijk voor de productie van palmolie en katoenteelt. De bedrijven hadden eigenlijk de feitelijke macht in Congo. Bovendien werden de Congolezen bekeken als kinderen en wilden die dringend een heropvoeding nodig hadden. Hiervoor bestonden er missionarissen. Zij kwamen van België naar Congo-Vrijstaat, niet enkel om er kerken te bouwen en de mensen tot het Katholiek of Protestants geloof te bekeren, maar ook de westerse manier van doen van leven te verspreiden. De scholen die werden opgericht waren er niet enkel om de Congolezen de leren lezen, rekenen en schrijven, maar ook deze ‘wilden’ te beschaven volgens de Europese, meer superieure manier van leven volgens de Belgen. De kolonisator bepaalde hier de wet en wat goed was voor de Congolezen, net als bij kinderen wordt gedaan. Er werd hun opgedrongen hoe ze zich moesten kleden, gedragen en welke taal ze moesten spreken.

Deze gehele periode was er sprake van verzet tegen het systeem, in de jaren 30 braken er verschillende opstanden uit omdat ze beter behandeld wilden worden. Ze wilden niet langer als minderwaardige kinderen bekeken worden, maar als gelijke partners. Zo haalden ze zelf aan dat ze zich gepast gedragen volgens de norm van de Belgen en hierdoor geëvolueerd zijn tot een hoger niveau en daardoor dus meer rechten zouden moeten krijgen. Zij noemden zichzelf ‘évolués’. De administratie nam dit mee en introduceerde een ‘kaart van burgerlijke dienste’ waarmee ze de toestemming krijgen geen lijfstraffen meer te krijgen, na de avondklok nog buiten mochten, naar andere scholen konden en andere activiteiten kiezen. Om deze ‘kaart van burgerlijke dienste’ te verkrijgen moesten zij wel aan enkele criteria voldoen:

- Een zeker opleidingsniveau behaald hebben.
- Voldoende verdienen om in een bepaald niveau van materiële situatie te kunnen voorzien.
- Verantwoordelijk en plichtsbesef gedragen op het werk.
- Moreel onberispelijk zijn.
- De levenswijze, waarden, zeden en het gedrag van de kolonialen overnemen.

Tijdens expo ’58 werden maar liefst 500 évolués naar België overgebracht om de wereld de nieuwe, beschaafde Congolees te tonen.

In 1960 werd er in Brussel een Rondetafelconferentie gehouden onder invloed van het dekoloniseren van andere gebieden in de wereld en een pan-Afrikaanse gedachte. Tijdens deze conferentie eisten de Congolezen de onafhankelijkheid. Hier werd ook de economische kant besproken om België financieel veilig te stellen, dit wil zeggen dat de inkomsten van Belgische bedrijven bleven doorstromen naar hun land.

Het belang van beeldvorming

Vandaag hebben wij verschillende media waar wij onze informatie te pakken krijgen en op de hoogte worden gesteld van wat er allemaal in de wereld gebeurd. We kunnen nu ook met gemak te pas en te onpas onze mening online gooien over alles en iedereen. In de koloniale periode was dit een stuk beperkter. Foto’s en filmbeelden waren het communicatiemiddel, propagandabeelden werden verspreid via stripverhalen, koekendozen, verzamelkaarten, zelfs op de bouillonblokjes. Op die manier toonde men een gemanipuleerd beeld hier in België, want de blanke persoon werd altijd afgebeeld als de goede helper die de ‘wilde’ Congolezen hielp evolueren. De Congolezen werden dan weer afgebeeld als die ‘hulpeloze stakkers’, die geheel onbeschaafd waren en goede manieren moesten leren. Ook vandaag zien we nog beelden die beïnvloed worden door die tijd, denk maar aan #No More Monkey Business, die Dalila Hermans creëerde en in opspraak kwam na het zien van een Suske en Wiske stripverhaal waarin een zwarte jongen afgebeeld werd als een aap.

Door de media krijgen wij vandaag de dag nog altijd een vertekend beeld van Afrika. Wanneer Afrikaanse landen in beeld gebracht worden gaat het veelal over oorlog, armoede, hulpeloze mensen en ziekte. De focus licht op het anders-zijn. Zelden krijgen wij een beeld te zien van grote steden met moderne infrastructuur of initiatieven die van de Afrikaanse bevolking zelf komen. Nog steeds krijgen wij het beeld van de goede, hulpvaardige blanken die de zwarten gaan helpen. Daarmee wil ik niet zeggen dat deze initiatieven niet mooi, nuttig of goed bedoeld zijn, maar door enkel deze kant van Afrika te laten zien wordt er een stereotiep beeld gecreëerd. Dit stereotype beeld wordt dan op zijn beurt geprojecteerd op mensen met migratieachtergrond in onze eigen samenleving.

Als blanke persoon staan we er niet echt bij stil, maar door recente gebeurtenissen sta ik er voor mezelf meer en meer bij stil. ‘White Privilege’. Witte personen hebben maatschappelijke voordelen vergeleken met mensen met een andere huidskleur. We staan er niet bij stil, we staan er zelf niet bij stil dat we wit zijn. Wit is de norm, wit is normaal. We hebben het privilege om onze huidskleur niet in vraag te moeten stellen. Dit besef is er bij mij de laatste weken als een bom ingeslagen. Dit is één van de erfenissen van ons koloniaal hoofdstuk. In de media zijn witte mensen oververtegenwoordigd. Mensen met Afrikaanse herkomst ervaren dan weer te weinig vertegenwoordiging. Hierdoor hebben zwarte kinderen minder rolmodellen dan witte kinderen. Dit is een probleem, want herkenning van jezelf in mediafiguren is erg belangrijk door de rol die media speelt in onze samenleving.

Ons “Verleden”

Het woord ‘verleden’ zet ik bewust tussen aanhalingstekens, want de impact van het koloniaal verleden heeft nog steeds een negatieve nasmaak op het heden. Zelf gebruik ik liever ‘hoofdstuk’ als benaming, want wij hebben dan wel geen kolonie meer, maar de gevolgen zijn er nog steeds ingebakken. Dit behoort nog steeds tot ons boek van de kolonisatie, vandaag lezen wij nog altijd dit boek. We zitten alleen op een andere bladzijde, in een ander hoofdstuk van datzelfde verhaal. Racisme is geen probleem van het verleden, ons verleden is de aanleiding voor ons hedendaags dagdagelijks, structureel of institutioneel racisme. Daarnaast bestaat er ook zoiets als neokolonisatie. Deze term verwijst naar exploratie van vroegere koloniale gebieden. Een voorbeeld hiervan zijn de rijke multinationals die de lokale bevolking in dienst nemen tegen een laag loon en vaak ook niet vies zijn van kinderarbeid. Zo genieten wij in het “rijke westen” van bijvoorbeeld goedkopere kledij. Kijk maar eens binnenin je kledij waar het gemaakt werd en vraag je dan eens af door wie het gemaakt werd en in welke omstandigheden.

Uit een recent onderzoek van de Koning Boudewijnstichting, waarbij Congolese, Rwandese en Burundese Belgen het woord kregen, blijkt dat:

- Een groot deel van de groep de ervaring heeft aanzien te worden als vreemdeling.
- De meerderheid van de groep te maken krijgt met discriminatie, ongelijke behandeling of beledigingen wegens huidskleur of hun origine.
- Dat zij hoofdzakelijk deze discriminatie ondervinden op vlak van zoeken naar een woning, het zoeken naar een job, op school, tijdens hun studies of op de werkplek.

Dus stel jezelf de vraag: “Is de kolonisatie afgerond?”

Bronnen:

Chernobyl de reeks: Fictie vs. Realiteit

Jullie hebben er waarschijnlijk wel van gehoord. Velen onder jullie zullen het misschien ook gezien hebben. Ik heb het over de reeks ‘Chernobyl’, die nog niet zo heel lang geleden te zien was op Canvas. Ook ik moest dit absoluut gezien hebben. Het zijn deze ernstige gebeurtenissen die mij meest intrigeren en nieuwsgierig maken. Er is een zekere drang om het te begrijpen en dan vooral die menselijke kant. In dit blogbericht wil ik wat dieper ingaan over wat er die nacht in 1986 en de dagen, zelfs weken erna gebeurde, zowel het technische als het menselijke aspect.

Wat liep er mis?

De kerncentrale van Tsjernobyl, de trots van de Sovjet-Unie en nu na meer dan 30 jaar na het ongeval een verboden zone. Hoe is dit alles kunnen gebeuren? Tijdens die bewuste nacht van 26 april 1986, om 1u22, werd er een testprogramma uitgevoerd voor reactor 4. Hierbij werd de automatische beveiliging uitgeschakeld en 1 minuut later ook de stoomturbine. Hierdoor vielen de koelpompen van de reactor stil en nam het vermogen van de reactor toe in plaats van af. Het resultaat, een meltdown. Met andere woorden, de kern van de reactor raakte oververhit en de brandstofelementen binnenin smelten. Hierdoor ontstonden twee ontploffingen na elkaar. Je kan het vergelijken met wanneer je gaspedaal van je auto komt vast te zitten en je steeds sneller en sneller gaat tot je je motor opblaast. Na deze explosies was reactor 4 volledig vernield. Het deksel van de reactor, die bestaat uit zwaar beton, was opgelicht en lag scheef op het dak. De grafietblokken waarmee de kern van de reactor opgebouwd was, stonden in brand.

Tsjernobyl reactor 4

Bij de kernramp van Tsjernobyl werden dus meerdere menselijke fouten gemaakt. Toch was dit niet het enige probleem. Een onveilig ontwerp van de reactor was mede de oorzaak voor het ongeluk en de snelle verspreiding van radioactiviteit in de lucht. Zo worden in Amerika en Europa andere reactortypes gebruikt dan de RBMK-reactoren die in Tsjernobyl en ook vandaag nog gebruikt worden in sommige andere kerncentrales in delen van de voormalige Sovjet-Unie en Rusland. Deze centrales zijn bijvoorbeeld niet voorzien van een overkoepelend gebouw die de kernreactor volledig van de omgeving isoleert. Daarnet vertelde ik dat de binnenkant van de kerncentrale opgebouwd was uit grafiet. Grafiet is een moderator. Een moderator is een stof dat in een kernreactor gebruikt word om neutronen te laten deelnemen in een kettingreactie, waardoor er dus energie kan vrijkomen. Naast water en zwaar water, is grafiet één van de meest gebruikte moderatoren. Dit levert wel risico’s op aangezien grafiet brandbaar is, zoals duidelijk was bij de Tsjernobyl ramp. Wanneer men water als koelmiddel in combinatie met een grafietmoderator gebruikt, vergroot het veiligheidsrisico nog meer en dat is dus ook het geval bij de RBMK-reactoren.

Het gevaar van straling: De evacuatie en de ontdekking

In 1970 werd de stad Pripjat gebouwd. Deze stad werd speciaal gebouwd voor de arbeiders van de centrale, want de kerncentrales waren de trots van de Sovjets, niets was te veel moeite om het de arbeiders zo comfortabel mogelijk te maken. Tegen 1986 telde het stadje 50 000 inwoners en werd Pripjat de grootste stad in de regio. Het was ook de stad die het dichtst bij de centrale lag.

Evacuatiebussen Pripjat

In de eerste uren na de ontploffing bleek niemand de ernst van de situatie in te zien. Nadat een helikopter diezelfde dag boven de reactor vloog werd duidelijk hoe ernstig het ongeluk was. Men kon zien dat het deksel van de reactor weggeblazen was en de kern bloot lag. Enorme hoeveelheden straling werden afgegeven. Meer dan 36 uren later begon Pripjat aan zijn feitelijke uittocht. 1225 bussen werden vanuit Kiev ingezet om de bewoners van Pripjat op te halen. Zij mochten enkel het noodzakelijke meenemen: Voedsel en kleren voor een dag of twee-drie en hun identiteitspapieren. Al het andere, inclusief huisdieren, moesten ze achterlaten. In 2,5 uur tijd werden bijna alle inwoners uit de stad geëvacueerd. Een dag later werd iedereen in een straal van 10km en nog enkele dagen later in een straal van 30km geëvacueerd.

Het gebrek aan Communicatie

Het is geen geheim dat de eerste melding van het ongeval niet van de Sovjetautoriteiten, maar van Zweedse onderzoekers kwam. Zij hadden een grote radioactieve wolk opgemerkt in hun metingen, die door de wind in hun richting kwam. En ook de bewoners rondom de centrale werden niet op de hoogte gebracht. Zij werden niet of nauwelijks geïnformeerd over de gevaren van straling en radioactiviteit. Jan Balliauw, Ruslandexpert en de maker van “In de ban van Tsjernobyl” geeft dan ook als punt van kritiek over de serie, dat er geen onderscheid gemaakt wordt tussen de begrippen “straling” en “radioactiviteiten besmetting”. Zo is het voor de kijker ook niet duidelijk.

Daarom leg ik even uit wat straling is. Straling is overal, een beetje is niet erg, veel is een probleem. Je kunt het niet zien, niet horen of voelen. Het is een ‘silent killer’. Je hebt twee soorten straling, straling dat bestaat uit deeltjes en gammastraling. Wanneer we het hebben over “radioactieve besmetting” dan gaat dit over die deeltjes die niet goed doordringbaar zijn, die botsen gewoon tegen je aan. Het zijn deze deeltjes die vrijkwamen bij de ontploffing en door de wind als een radioactieve wolk over Europa trok. Deze deeltjes kunnen dus heel erg ver vliegen en neerkomen op gewassen, dieren en mensen. Daar kan je je tegen beschermen door je handen te wassen, groenten en fruit goed te wassen, een mondmasker te dragen en binnen te blijven.

Een tweede soort straling zijn gammastralen die rechtstreeks van de kernreactor komen. Dus wanneer men het over stralingsziekte heeft bij de brandweerlui die als eerste ter plekke waren, gaat het over het effect deze gammastralen. In tegenstelling tot de radioactieve deeltjes die in een radioactieve wolk vormden en zich ver konden verspreiden, geeft de gammastraling na 2km al een nul effect. Deze straling is heel gevaarlijk omdat het bijna overal doorheen komt, hiervoor heb je al lood of beton nodig om ons te kunnen beschermen. Gammastralen gaan dus doorheen je lichaam, maar als je net zo’n gammadeeltje hebt die tegen je DNA botst in je cel, dan gaat die cel kapot en daar kan je uiteindelijk kanker of stralingsziekte door krijgen.

Vergelijking met het coronavirus

Je zou kunnen zeggen dat straling als het ware een kunstmatig virus is, het is dan ook niet zo moeilijk om de link met het coronavirus te leggen. Net als bij COVID-19 is er besmettingsgevaar bij radioactieve deeltjes. Wanneer je Tsjernobyl en Pripjat wil bezoeken en dus in de besmette zone komt, dan moeten daarna de kleren ontsmet worden omdat de deeltjes op je kleren of je huid kunnen blijven hangen. Wanneer deze je lichaam binnendringen is dit schadelijk. Wat dan weer een verschil vormt met corona is dat besmetting door menselijk contact niet mogelijk is. Je kan het dus niet doorgeven door te hoesten en te niezen zoals bij een virus.

Wanneer we terugdenken aan de serie, dan vraag je je waarschijnlijk af waarom bijvoorbeeld Ljoedmila Ignatenko, de vrouw van de brandweerman, niet bij haar man mocht. In de serie liet men constant blijken dat het voor haar bescherming was, zodat zij niet besmet zou worden met het virus. Dit strookt echter niet met de realiteit, want zoals ik al zei; Het is niet besmettelijk. De reden waarom zij niet bij haar man mag komen is niet omdat ze daarmee haar eigen leven in gevaar brengt, maar net andersom, dat van haar man. Door de blootstelling aan gammastralen liep hij stralingsziekte op. Zoals hierboven te lezen, maakt dit soort straling cellen kapot, hierdoor is de man zijn immuunsysteem beschadigd. Dus alle virussen en bacteriën die zij binnenbrengt, brengen het leven van haar man in gevaar.

‘Chernobyl’ de serie: Feit en Fictie

Valeri Legasov

- Valeri Legasov had een doctoraat chemie en was gespecialiseerd in anorganische verbindingen, maar niet in kernfysica. Hij werd door sommige bronnen gekozen omdat hij meteen beschikbaar was en dus niet door enige kennis van kernreactoren.
- Hij werkte niet alleen, hij werd geholpen door tientallen wetenschappers om de schade van de ramp te beperken. Sommigen van hen kenden meer van kernfysica dan hem.
- Hij nam net zoals in de serie al zijn memoires op met een bandrecorder.
- In de serie pleegt Legasov zelfmoord op 26 april 1988 op hetzelfde tijdstip dat de reactor ontplofte. Dit klopt, hoewel het tijdstip echter een aardigheidje van de makers was.

Oelana Chomjoek

- Oelana Chomjoek, gespeeld door de fantastische Emily Watson, is geen historisch figuur. Zij bellichaamt de tien andere wetenschappers die de rampen hielpen beperken met Legasov.
- Oelana is een vrouw, hoewel de partijbureaucratie van de Sovjet-Unie volledig uit mannen bestond, waren er toch veel vrouwelijke wetenschappers en artsen.
- Compleet ondenkbaar is wanneer ze zomaar binnenkomt op een vergadering van het politiebureau, het hoogst uitvoerende orgaan van de Sovjet-Unie. Dit is dus geheel onrealistisch.
- Een ander aspect die niet realistisch is aan het personage Oelana, is dat iemand die werkt voor een instituut uit Minsk diepgaande kennis heeft over reactors in Tsjernobyl. Wetende dat de nucleaire industrie behoord tot het ministerie van Defensie binnen de Sovjet-Unie.

Ljoedmila Ignatenko

- Ljoedmila ging mee met haar man Vasili, de brandweerman, naar een hospitaal in Moskou.
- Het is niet zeker of het overlijden van haar baby komt door blootstelling aan straling komt. Onderzoek geeft aan dat radioactiviteit of straling de kans op miskraam niet of nauwelijks verhoogd.
- Het aantal abortussen steeg uit angst voor misvormingen en afwijkingen bij de baby.
- Het lichaam van Vasili Ignatenko en anderen werden inderdaad begraven in zinken kisten en bedekt met beton.
- Ljoedmila hield de schoenen van haar man niet vast tijdens de begrafenis.

Vergadering in de bunker

- De vergadering zoals je ziet in de banker tijdens de serie heeft nooit plaatsgevonden.
- Brjoechanov (de directeur van de kerncentrale en baas van Parasjin de adjunct-directeur) was in het echte leven veel milder en geliefder onder zijn medewerkers dan wordt afgebeeld in de serie.
- Ook Anatoli Djatlov (de ploegbaas van reactor 4) werd afgebeeld als de schurk van het verhaal, maar in werkelijkheid was dit niet zo zwart-wit. Hij was een streng persoon, maar het was geen onredelijke man. De kernreactoren waren gebrekig en de veiligheidscultuur was niet zo strikt. Aldus Jan Balliauw.
- Djatlov werd nooit de vol gescholden.

De vrijwillige duikers

- Men was inderdaad bang voor nog een explosie.
- Het klopt dat er drie duikers werden ingezet om de kleppen open te zetten.
- De duikers waren geen vrijwilligers, zij kregen de opdracht om de taak uit te voeren. Dit bevestigd ook Aleksej Ananenko, één van de drie duikers, tijdens een interview met Jan Balliauw in ‘In de ban van Tsjernobyl’.
- De drie mannen droegen geen duikershelmen, maar mondmaskers. Ze konden dus ook nog gewoon met elkaar communiceren.
- Het applaus en de fles vodka zijn verzonnen door de makers van de serie.
- Twee van de drie duikers leeft vandaag nog. Baranov en Bespalov hebben na de ramp nog 20 jaar gewerkt in Tsjernobyl. Baranov overleed in 2005.

Stralingsziekte

- Huidverkleuring kunnen optreden door gammastraling, maar dit is pas het geval twee weken na de blootstelling. Het is zo dat onze huid om de 14 dagen vernieuwd, maar straling door deeltjes remt dit af. Je oude huidcellen breken af, maar er komen geen nieuwe in de plaats. Na twee weken zal de onderlaag van de huid blootliggen en kan er geen vocht meer door de huid. Wat we zagen in de serie was dus mogelijks het effect van een combinatie van de twee soorten straling.
- De bloedingen zijn niet realistisch, ze kunnen optreden, maar dan gaat het over inwendige bloedingen.

Poedelnaakte mijnwerkers

- De naakte mijnwerkers is een overdrijving. Dat er kledingstukken werden uitgedaan klopt, maar hoeveel mijnwerkers dit deden en hoeveel laagjes uitgedaan werden is niet duidelijk.
- De opdracht die de mijnwerkers moesten uitvoeren is historisch correct.
- Hoeveel van hen stierven is geen uitsluitsel over. Hoe dan ook gaat het hier niet over stralingsziekte, maar over de gevolgen van straling op lange termijn.

Robots in Chernobyl

- Het gebruik van robots voor het opruimen van het dak klopt.
- De machine die werd ingezet begaf het inderdaad door de hoge straling.
- Het klopt dat 40 000 mannen werden ingezet voor het opruimen van het dak die elk maar 90 seconden puin mochten ruimen. Op die tijd kregen ze de maximale hoeveelheid straling voor hun hele leven.

Bronnen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Chernobyl_(televisieserie)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kernramp_van_Tsjernobyl

https://www.nucleairforum.be/thema/veiligheid-als-prioriteit/tsjernobyl-de-feiten

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/08/fact-check-aflevering-1-en-2/

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/06/in-de-ban-van-tsjernobyl-vooruitblik/

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/10/factcheck-aflevering-3-en-4-chernobyl/

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2016/04/26/exodus_tsjernobylvansovjettrotstotverbodenzone-1-2631918/

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/04/12/tsjernobyl-bosbranden-foto-s-uit-de-ruimte/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kernsmelting

https://www.encyclo.nl/begrip/moderator#:~:text=%5Balgemeen%5D%20%2D%20Een%20moderator%20(,het%20publiek%20in%20de%20discussie.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Moderator_(kernfysica)#Grafiet

dinsdag 2 juni 2020

I Can't Breathe!

Waar moet ik beginnen. Heb er deze nacht over liggen doormalen of ik hierover iets moet schrijven. Het is een gevoelig onderwerp. Wat kan en mag ik hierover zeggen? Velen onder jullie hoorden wellicht het nieuws en zagen de hartverscheurende video van George Floyd. Voor wie niet op de hoogte is, het gaat over een video die de wereld rond ging waarbij een blanke politieagent in Minneapolis een zwarte man bij arrestatie, op verdenking van het vervalsen van een 20 dollarbiljet, met zijn knie op de nek tegen de grond aangedrukt houd en dit wel 10 minuten lang. Floyd riep meerdere keren dat hij geen adem kreeg en smeekte de agent om zijn knie weg te halen, maar dat deed de agent niet. Ook de drie omstaande agenten kwamen niet tussenbeide en hielden hem tegen de grond gedrukt. George verstikte en overleed ter plaatse. Hierna is als het ware een bom ontploft die wereldwijd niet onopgemerkt gaat. En eerlijk gezegd verwondert mij dit niet. De laatste weken zag ik steeds meer en meer video’s opduiken op al mijn sociale media platformen van gevallen van racisme in de Verenigde Staten, denk maar aan die vrouw die haar hond bijna opging terwijl ze zwaar te keer ging tegen een zwarte man in Central Park.

“I have a dream”: de droom die uit elkaar viel

Bij gevolg zijn er tijdens deze pandemie massale protesten aan de gang. Of ik tijdens deze tijden daar een voorstander van ben? Absoluut niet, mensen brengen zichzelf en de gezondheid van anderen in gevaar hiermee. Aan de andere kant begrijp ik dat de situatie niet meer verder kan zoals ze is en dat mensen wanhopig zijn. Je moet weten, dat dit een situatie is die al jaren aan de gang is. Veel verandering heeft het nog niet teweeg gebracht, de vraag is dan of het deze keer wel voor structurele verandering zal zorgen.

In het jaar 1955 verzette de zwarte gemeenschap onder leiding van Martin Luther King zich tegen de arrestatie van Rosa Parks. De reden van haar arrestatie; ze weigerde van haar plaats op te staan in de bus toen een blanke vrouw haar dit vroeg en overtrad hierdoor de wet. Martin Luther King kwam op voor de burgerrechten van de zwarte Amerikanen, hij kwam op tegen discriminatie, hij kwam op voor gelijkheid. In 1963 gaf hij zijn bekendste speech ooit, kort hierna ontving hij de Nobelprijs voor de vrede en krijgen zwarten het kiesrecht. In het jaar 1968 werd Martin Luther King vermoord, wat bij gevolg protesten teweeg bracht.

LA Riots 1992

1992, de Rodney King-Opstand (The Rodney King Uprising). Deze rellen ontstonden nadat vier politieagenten van de LAPD (Los Angeles Police Department) werden vrijgesproken door een voornamelijk blanke jury voor buitensporig politiegeweld bij de arrestatie van Rodney King. Naast de situatie rond de arrestatie van King, waren er nog meer oorzaken voor de opstanden. Hoge werkloosheid in de buurt waar de rellen plaats vonden en de LAPD die erom bekend stonden racistisch te zijn. Daarnaast waren de mensen van Los Angeles geheel ontevreden en verontwaardigd door de uitspraak van Soon Ja Du, die een 15- jarig zwart meisje in de rug schoot. Hij werd veroordeeld voor doodslag met een voorwaardelijke celstraf van 5 jaar, 400 uur werkstraf en een boete van 500 dollar. En een laatste punt was de wapenstilstand tussen twee straatbendes, de Bloods en de Crips, die samen begonnen te werken tegen de politie. Een jaar na de rellen, kwam er een nieuwe uitspraak. Dit keer werden de agenten schuldig bevonden voor schending van de burgerrechten.

In 2015 voerden activisten van Black Lives Matter 18 dagen lang protest nadat Jamar Clark om het leven werd gebracht door twee agenten die hem neerschoten. De agenten werden niet voor het gerecht gebracht en kwamen er vanaf met betaald verlof. Het is een woord tegen woord conflict. De agent in kwestie beweerd dat Clark niet gehand boeit was en naar hun wapen probeerde te grijpen en schoten hem dood uit angst dat hij hen zou neerschieten. Een ooggetuige beweerd dan weer dat Jamar Clark effectief gehand boeit was en zich niet verzette.

De gewelddadige protesten?

Protesten Verenigde Staten

Wat we nu zien in de media, zijn de hevige protesten die aan de gang zijn. Waar in de meeste steden sprake is van vreedzame protesten is er in sommige steden sprake van geweld. Natuurlijk wordt dit dan uitvergroot door de media. Nogmaals, ik ben geen voorstander van, al dan niet vreedzame, protesten. Ook al lopen ze rond met een mondmasker. Maar ik voel hun woede, hun verontwaardiging, pijn, angst en verdriet. Een jarenlange opstapeling van incidenten rond politiegeweld, discriminatie en rassenongelijkheid. Tijdens deze pandemie zijn de verschillen tussen zwart en wit nog meer naar voor gekomen, waar de blanken wederom privileges hebben die voor veel zwarte Amerikanen niet bestaand zijn. De betogers willen gelijkheid en verandering van het systeem, maar protesteren nu vooral omdat ze willen dat de 3 andere agenten ook gestraft zouden worden.

Zoals je misschien zelf al op het nieuws vernam, is er reeds een dode gevallen, zijn er duizenden mensen gearresteerd en zijn er ook mensen met een andere agenda die er zijn om de vandaal uit te hangen. Reeds twee agenten werden ook al ontslagen wegens geweld en een trucker reed in op de massa, gelukkig vielen er geen doden of gewonden en de chauffeur werd gearresteerd en wordt beschuldigd voor mishandeling. Vooral in New York en Washington wordt er hard opgetreden. Politie reageert met geweld naar demonstranten die wel vreedzaam protesteren. Traangas gooien naar kinderen, COVID-19 maskers van het gezicht trekken om daarna traangas in het gezicht te spuiten.

Zwijgen is geen optie!

Beeld jezelf eens in dat je elke ochtend volgende zin moet inoefenen voor het geval je tegengehouden wordt door de politie: “Mijn naam is, ik ben zo oud en heb geen wapen bij de hand en vorm geen gevaar.” Stel je eens voor dat we bij het zien van agent schrik moeten hebben voor ons leven omdat het pigment in onze huid de aanleiding tot verdachtmaking, arrestatie en misdaad kan zijn. Stel je eens voor dat je hardhandig wordt gearresteerd omdat je simpelweg vraagt naar de reden waarom je wordt tegengehouden. Kan je je inbeelden dat onze ouders ons op hele jonge leeftijd aan de ontbijttafel neerzetten en ons leren hoe moeten reageren wanneer we in aanraking komen met de politie? Het antwoord is nee, als wit persoon kan je je dit onmogelijk voorstellen.

De beelden hebben zich nu wereldwijd verspreid, ook in België. Nu moet ik toegeven dat ik de eerste dagen enorm gefrustreerd was hoeveel mensen het aan hun neus voorbij laten gaan. Velen denken waarschijnlijk dat dit een probleem is in Amerika, wij kunnen niets doen vanuit ons Belgen landje. Het is pas nu de laatste dagen dat ik zo hier en daar Belgen met een groot platform lichtjes zie posten over wat er gaande is in de Verenigde Staten. En toch heb ik het gevoel dat mensen het niet door hebben. Dit is meer dan enkel Amerika, RACISME is hier ook!

Hier in België is racisme ook aanwezig. De vele video's van dergelijke situaties die op het internet verschijnen. Toen ik enkele jaren geleden vrijwilligerswerk deed bij anderstalige nieuwkomers, hoorde ik schrijnende verhalen. Ook een vriendin kwam laatst nog in aanraking met racisme op de trein naar huis. Ze belde me op, helemaal overstuur en vertelde me wat er was gebeurd. Mijn hart brak voor haar, maar ik was vooral boos. Boos dat mensen zoiets doen en vooral op mezelf omdat ik er niet bij was om het voor haar op te nemen. Het is schrijnend dat zelfs sommige politici wegkomen met dergelijke uitspraken. Wat nog veel erger is, dat mensen gewoon meedoen. En de mensen die het wel opnemen voor de groepen waarop ze het gemunt hebben komen in het dovenpotje terecht.

Met deze blogpost hoop ik ergens een oproep te doen om jezelf te informeren over racisme en in gesprek te gaan met verschillende bevolkingsgroepen. Luister naar je medemensen. En met luisteren bedoel ik echt luisteren. Volg organisaties met de expertise, lees boeken, luister podcasts en bekijk films. Vergelijk het met een kind die gepest wordt op school. Kinderen worden aangespoord om niet toe te kijken maar het op te nemen voor de gepeste persoon. Want niets doen is even erg als meedoen, toch?

Films voor de liefhebbers

Hieronder heb ik een kleine lijst met films en enkele fragmenten, die de situatie en de achterliggende emoties in Amerika duidelijk maken, de meeste onder deze films heb ik zelf gezien. De andere werden mij aangeraden.

Freedom Writers (In mijn eerste blogpost '#NiceToMeetYa' kan je de trailer van de film reeds terugvinden, dit is één van mijn favoriete fragmenten uit de film)

13th

American Son

Dear White People

See You Yesterday

When They See Us

Selma

12 Years a Slave

Bronnen:

https://www.vandale.be/gratis-woordenboek/nederlands/betekenis/racisme#.XtTI-jozY2w

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/14/overal-op-internet-duiken-karen-grappen-op-maar-wat-betekent/

https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2020/05/30/de-vs-na-de-moord-op-georg-floyd-massaal-protest-in-een-disfunctioneel-land/

https://www.standaard.be/cnt/dmf20200529_04975994

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/31/bjoern-soenens-over-rellen-in-vs/

https://historiek.net/martin-luther-king-1929-1968/6712/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Rellen_in_Los_Angeles_1992

https://www.bbc.com/news/world-us-canada-35928102

https://www.instagram.com/jameelajamilofficial/

https://www.standaard.be/cnt/dmf20200601_04977136

https://www.knack.be/nieuws/wereld/dood-george-floyd-leidt-tot-hevige-sociale-onrust-in-vs/article-news-1604715.html

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/05/31/bjoern-soenens-over-rellen-in-vs/

https://www.theguardian.com/us-news/2020/may/30/michael-brown-ferguson-america-george-floyd

https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/jun/01/george-floyd-violent-rioters-america-police-officers

https://www.instagram.com/goodgoodgoodco/

maandag 25 mei 2020

Pandemische Terreur V: De Spaanse Griep

Wanneer we vandaag de dag de kranten openslaan, de televisie aanzetten, sociale media openen, is het COVID-19 die de klok slaat. De wereld is in de ban van het coronavirus. We zijn eind mei en nu lijkt er toch al een beetje licht te zijn in de coronatunnel, desondanks de geleidelijke versoepelingen van de maatregelen, is het einde nog niet in zicht. Ik blijf het gek vinden dat we in deze situatie terecht gekomen zijn. Wij met al onze technische snufjes, onderzoeken naar alles, hoe hebben we dit niet zien aankomen? Hoe hebben wij dit niet kunnen voorkomen? Nee, we zijn niet die superieure wezens die we soms denken dat we ze zijn. Hopelijk is dit voor velen een reality check.

De Spaanse Griep is niet Spaans!

Vandaag neem ik de Spaanse Griep onder de loep, die zo’n 100 jaar geleden onze wereld trof en die minstens vijf miljoen mensen het leven koste. Laat ons eerst en vooral de grote mythe uit ons leven bannen, de Spaanse Griep is niet Spaans. Je hoort het goed, de beruchte pandemie heeft zijn naam te danken aan het, toen neutrale land, Spanje. Spanje kende geen oorlogscensuur tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Spaanse kranten waren de eerste die melding deden van de ziekte nadat er doden vielen in het land. Maar waar komt deze griep dan vandaan?

Januari 1918, Haskell County Kansas, een griepepidemie brak uit. Tegen februari vielen een aantal doden, maar zo snel als de epidemie gekomen was, verdween ze tegen het einde van de maand. Het gevaar was geweken en de jongemannen uit de streek melden zich aan bij Camp Funston op Fort Riley voor legerdienst. Al snel brak een nieuwe griepepidemie uit binnen Camp Funston en werd makkelijk verspreid naar Europa door troepentransporten die zouden vechten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Tegen augustus 1918 had de helft van het Amerikaanse leger in Europa de ziekte, die ziekte werd al snel verspreid naar de andere legerkorpsen.

11 November 1918, een vergiftigd geschenk. Het einde van de oorlog, een moment van vreugde, want de soldaten mochten terugkeren naar huis. Natuurlijk werden die ook feestelijk onthaald, de helden waren teruggekeerd van het front, de oorlog was voorbij en grote massa’s kwamen bijeen om dit te vieren. Maar zoals we nu wel weten en zelf ondervonden hebben, is dit een recept voor chaos. Het virus werd verder verspreid op deze manier.

Wat is de Spaanse Griep?

Zoals we allemaal wel weten is COVID-19 geen gewoon griepje, hoewel heel wat symptomen ons doen denken aan de griep. Dat maakt het, tot op vandaag, nog altijd moeilijk om het onderscheid te maken. Bij de Spaanse Griep was dit niet anders. Het begon met koorts, wat hoesten, spierpijn en keelpijn. Ook vermoeidheid en flauwtes waren niet weg te denken. Door het gebrek aan energie konden de mensen niet meer eten of drinken en ademhalingsproblemen waren ook niet meer weg te denken. Na enkele dagen maakte de dood zijn intrede. Opvallend aan dit virus is dat het vooral jongvolwassenen besmet en dood in tegenstelling tot de ouderen en jonge kinderen, die zeker in die tijd, tot de grootste risicogroepen behoorden bij ziekten. Na enige tijd is het wel zo dat mensen immuun werden voor dit virus. In de jaren 70 werd het virus opnieuw gesignaleerd, maar de gevolgen waren veel minder zwaar omdat het grootste deel van de bevolking immuun was.

Vandaag weten we dat deze griep veroorzaakt werd door H1N1, een subtype van het welbekende griepvirus Influenza A. De oorsprong van dit virus is een vogelgriepvirus, dit type is ook verantwoordelijk voor uitbraken van de varkensgriep. En hoewel dit type virus zo goed als uitgestorven is, waren het de combinatie van deze H1N1-stammen die de veroorzaker waren voor de Mexicaanse griep in 2009.

Vandaag hoeven we niet meer bang te zijn voor het H1N1-virus, deze zijn veel zeldzamer dan andere vormen van dit virus. Tegenwoordig vormt dit virus, naast het H3N2-virus, één van de basisvirussen voor onze jaarlijkse griep.

Bronnen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Spaanse_griep

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/03/14/corona-tegenover-spaanse-griep/

https://www.ad.nl/buitenland/overeenkomst-corona-en-spaanse-griep-ook-toen-zou-het-roer-omgaan~af452155a/?referrer=https://www.google.com/

https://nl.wikipedia.org/wiki/H1N1

woensdag 22 april 2020

Pandemische Terreur IV: De Zwart Dood

De Weg van terreur

De Zwarte Dood, één van de bekendste pandemieën ooit, met als boosdoener de Yersinia Pestis

bacterie die builenpest veroorzaakt. Het is een pandemie waar we al veel over gehoord hebben. De bacterie die zich schuilhoud in vlooien die ratten besmetten en op hun beurt de mensen besmet. De bacterie die via de handel en soldaten zich een weg baande van Azië naar Italië. Na Italië verspreidde pestbacterie zich door Europa met de klok mee: Frankrijk, Spanje en Engeland bleven in 1348 niet gespaard door de pest. Een jaar later moesten Nederland, Duitsland en Noorwegen er ook aan geloven. Twee jaar later was Rusland aan de beurt. Dat lijkt toch heel sterk op de weg die het coronavirus aflegde?

Tot zover in grote lijnen de verspreiding van de pest. Waar ik het met jullie een stuk uitgebreider over wil hebben zijn de maatregelen en de vervolging van de Joden.

Social distancing in de middeleeuwen: maatregelen toen en nu

Als we eens goed nadenken is het niet zo vreemd dat De Zwarte Dood zo verwoestend was. Als we denken aan de middeleeuwen, dan denk ik niet aan de meest hygiënische tijden. Dit in combinatie met de onwetendheid van die tijd lijkt me dan ook een cocktail voor problemen. Wanneer we denken aan COVID-19 dan wordt er juist heel hard ingespeeld op die hygiëne. “Was je handen!” is één van de belangrijkste preventieadviezen die we opgelegd krijgen. In de middeleeuwen was dit uiteraard niet het geval.

Pestmeester/ Snaveldokter

Maar wet deden ze dan in de middeleeuwen tijdens de pest? Wel, jullie hebben ze waarschijnlijk wel al eens gezien. Weliswaar op afbeelding, want volgens mij lopen die hier niet meer rond. Die mannen met dat gekke masker met een lange snavel.

De pestmeesters of ook wel snaveldokters genoemd. In eerste instantie waren het de artsen die de zieken verzorgden, maar de kans dat zij overlijden was dan ook relatief groot. Wanneer de slachtoffers met grote getallen opliepen, stelden lokale overheden functionarissen aan om de pestlijders te verzorgen en te isoleren. Ze droegen een hoed, een masker met lange snavel, daar zouden ze naar verluid een lekker ruikende kruidenmix instoppen om de lucht te zuiveren. Dit omdat ze dachten dat de pest zich door de lucht kon verspreiden. Als je mijn stukje over de builenpest gelezen hebt in mijn vorige blogpost ‘Pandemische Terreur III: De Pest van Justinianus’, dan weet je dat dit niet mogelijk is met de builenpest. Met de longpest daarentegen is dat wel mogelijk, wanneer het slachtoffer hoest of niest. Longpest kan je krijgen wanneer de pestbacterie (Yersinia Pestis) opgenomen wordt in het bloed. Verder droegen de pestmeesters grote leren handschoenen, lange leren laarzen en een lange leren cape. Ook hadden ze een houten stok zodat ze de zieken niet moesten aanraken wanneer ze hen onderzochten. Deze outfit zou dienen voor het zichzelf beschermen tegen de pest.

Antisemitisme lang voor de Tweede Wereldoorlog

Wat heeft Jodenvervolging dan te maken met ‘De Zwarte Dood’, is dat niet iets uit de Tweede Wereldoorlog? Wanneer we denken aan Jodenvervolging, zullen de meesten denken aan de Holocaust uit de periode 1940-1945. Wie kent het niet, de verhalen over de getto’s en de concentratiekampen? Ook na de pestepidemie was er sprake van Jodenvervolging, want de Joden werden verantwoordelijk gehouden voor de uitbraak. Er ontstonden indrukken dat de Joden met relatief minder slachtoffers waren, wat hen verdacht maakte. Dat is natuurlijk niet zo vreemd vanuit onze kijk naar zaken als je weet dat heel wat joodse wetten de hygiëne bevorderen. Geruchten deden de ronde dat zij waterputten en bronnen hadden vergiftigd. Dit verhaal werd geloofwaardiger toen in september 1348 enkele joden dit verhaal bevestigden, weliswaar onder marteling. En zo werd het verhaal van stad naar stad rondgestuurd. Maar laat ons eerlijk zijn, wie zou niet bezwijken onder de middeleeuwse marteltechnieken?

Antisemitisme zou één van de mogelijke redenen zijn dat joden als zondebok werden aangewezen. Dergelijke verhalen van ‘de kwaadaardige joden’ deden in die tijd al langer de ronde. Joden stonden volgens Rooms-katholiek beleid onder bescherming van de kerk omdat Jezus geboren was in het Joodse volk, maar daar hadden de meeste Christenen geen gehoor naar. In hun ogen wilden ze de Messias niet erkennen, waardoor zij een afkeer voor hen hadden. Ook hadden de Christenen op economisch vlak baat bij het elimineren van joodse gemeenschappen. Het bood hen kansen tot plunderen, want joden speelden een belangrijke rol in de geldeconomie.

Paus Clemens VI liet twee keer een pauselijke oorkonde uitbrengen. Daarin stelde hij dat diegenen die de joden de schuld gaven, verleid werden door de Duivel. Hij wees erop dat de joden ook slachtoffer van de pest waren geweest en de ziekte ook voorkwam in streken waar geen joodse gemeenschappen waren. Maar zijn oproep aan geestelijken en leiders om joden te beschermen werd veelal teniet gedaan.

Wie is onze zondebok?

Racisme, het is van alle tijden en ook in onze tijden is het niet weg te denken. Zelfs de bedreiging van het virus lijkt er niet tegen te helpen. Sterker nog, het lijkt erop dat het racisme nog meer kansen geeft. Wanneer ik kijk naar de nieuwsberichten heb ik al een portie te lezen gekregen van mensen met Aziatische roots die nu het doelwit van racistische opmerkingen zijn geworden. Filmpjes van over de hele wereld waarin mensen opmerkingen naar het hoofd geslingerd krijgen. Dat is spijtig, want mensen geven hen de schuld van het coronavirus. Ze wijzen met het vingertje dat hun eet- en leefgewoontes de schuld zijn van dit alles, dat ze het verdienen om ziek te worden en wat nog al niet.

Daarom wil ik toch even oproepen, en ik hoop dat jullie dat ook zo zien, dat een virus geen excuus mag zijn voor racisme of xenofobie! Deze mensen zijn evengoed het slachtoffer en dit virus maakt geen onderscheid tussen huidskleur of sociale, culturele, economische of politieke status. We zijn allen het slachtoffer van deze pandemie en omdat het virus als eerste uitbrak in China mag dat mensen er niet de reden toe geven om dergelijke opmerkingen te maken. We hebben nu wel belangrijkere dingen aan ons hoofd.

Bronnen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Dood

https://historiek.net/de-pest-in-europa-1347-1352/65463/

https://schooltv.nl/video/de-zwarte-dood-de-pest-raast-door-europa/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Pest_(ziekte)#Pestsepsis

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/27/hoe-ook-de-pest-via-italie-europa-binnendrong/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Pestmeester

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/13/jongeren-getuigen-over-beledigingen-na-coronavirus/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Jodenvervolgingen_na_de_Zwarte_Dood