De Weg van terreur
De Zwarte Dood, één van de bekendste pandemieën ooit, met als boosdoener de Yersinia Pestis
Tot zover in grote lijnen de verspreiding van de pest. Waar
ik het met jullie een stuk uitgebreider over wil hebben zijn de maatregelen en
de vervolging van de Joden.
Social distancing in de middeleeuwen: maatregelen toen en nu
Als we eens goed nadenken is het niet zo vreemd dat De
Zwarte Dood zo verwoestend was. Als we denken aan de middeleeuwen, dan denk ik
niet aan de meest hygiënische tijden. Dit in combinatie met de onwetendheid van
die tijd lijkt me dan ook een cocktail voor problemen. Wanneer we denken aan
COVID-19 dan wordt er juist heel hard ingespeeld op die hygiëne. “Was je
handen!” is één van de belangrijkste preventieadviezen die we opgelegd krijgen.
In de middeleeuwen was dit uiteraard niet het geval.
 |
| Pestmeester/ Snaveldokter |
Maar wet deden ze dan in de middeleeuwen tijdens de pest?
Wel, jullie hebben ze waarschijnlijk wel al eens gezien. Weliswaar op
afbeelding, want volgens mij lopen die hier niet meer rond. Die mannen met dat
gekke masker met een lange snavel.
De pestmeesters of ook wel snaveldokters
genoemd. In eerste instantie waren het de artsen die de zieken verzorgden, maar
de kans dat zij overlijden was dan ook relatief groot. Wanneer de slachtoffers
met grote getallen opliepen, stelden lokale overheden functionarissen aan om de
pestlijders te verzorgen en te isoleren. Ze droegen een hoed, een masker met
lange snavel, daar zouden ze naar verluid een lekker ruikende kruidenmix
instoppen om de lucht te zuiveren. Dit omdat ze dachten dat de pest zich door
de lucht kon verspreiden. Als je mijn stukje over de builenpest gelezen hebt in
mijn vorige blogpost ‘Pandemische Terreur III: De Pest van Justinianus’, dan
weet je dat dit niet mogelijk is met de builenpest. Met de longpest daarentegen
is dat wel mogelijk, wanneer het slachtoffer hoest of niest. Longpest kan je
krijgen wanneer de pestbacterie (Yersinia Pestis) opgenomen wordt in het bloed.
Verder droegen de pestmeesters grote leren handschoenen, lange leren laarzen en
een lange leren cape. Ook hadden ze een houten stok zodat ze de zieken niet
moesten aanraken wanneer ze hen onderzochten. Deze outfit zou dienen voor het
zichzelf beschermen tegen de pest.
Antisemitisme lang voor de Tweede Wereldoorlog
Wat heeft Jodenvervolging dan te maken met ‘De Zwarte Dood’, is dat niet iets uit de Tweede Wereldoorlog? Wanneer we denken aan Jodenvervolging, zullen de meesten denken aan de Holocaust uit de periode 1940-1945. Wie kent het niet, de verhalen over de getto’s en de concentratiekampen? Ook na de pestepidemie was er sprake van Jodenvervolging, want de Joden werden verantwoordelijk gehouden voor de uitbraak. Er ontstonden indrukken dat de Joden met relatief minder slachtoffers waren, wat hen verdacht maakte. Dat is natuurlijk niet zo vreemd vanuit onze kijk naar zaken als je weet dat heel wat joodse wetten de hygiëne bevorderen. Geruchten deden de ronde dat zij waterputten en bronnen hadden vergiftigd. Dit verhaal werd geloofwaardiger toen in september 1348 enkele joden dit verhaal bevestigden, weliswaar onder marteling. En zo werd het verhaal van stad naar stad rondgestuurd. Maar laat ons eerlijk zijn, wie zou niet bezwijken onder de middeleeuwse marteltechnieken?
Antisemitisme zou één van de mogelijke redenen zijn dat
joden als zondebok werden aangewezen. Dergelijke verhalen van ‘de kwaadaardige
joden’ deden in die tijd al langer de ronde. Joden stonden volgens Rooms-katholiek beleid onder
bescherming van de kerk omdat Jezus
geboren was in het Joodse volk, maar daar hadden de meeste Christenen geen
gehoor naar. In hun ogen wilden ze de Messias niet erkennen, waardoor zij een
afkeer voor hen hadden. Ook hadden de Christenen op economisch vlak baat bij
het elimineren van joodse gemeenschappen. Het bood hen kansen tot plunderen, want
joden speelden een belangrijke rol in de geldeconomie.
Paus Clemens VI liet twee keer een pauselijke oorkonde
uitbrengen. Daarin stelde hij dat diegenen die de joden de schuld gaven,
verleid werden door de Duivel. Hij wees erop dat de joden ook slachtoffer van
de pest waren geweest en de ziekte ook voorkwam in streken waar geen joodse
gemeenschappen waren. Maar zijn oproep aan geestelijken en leiders om joden te
beschermen werd veelal teniet gedaan.
Wie is onze zondebok?
Racisme, het is van alle tijden en ook in onze tijden is het
niet weg te denken. Zelfs de bedreiging van het virus lijkt er niet tegen te
helpen. Sterker nog, het lijkt erop dat het racisme nog meer kansen geeft.
Wanneer ik kijk naar de nieuwsberichten heb ik al een portie te lezen gekregen
van mensen met Aziatische roots die nu het doelwit van racistische opmerkingen
zijn geworden. Filmpjes van over de hele wereld waarin mensen opmerkingen naar
het hoofd geslingerd krijgen. Dat is spijtig, want mensen geven hen de schuld
van het coronavirus. Ze wijzen met het vingertje dat hun eet- en leefgewoontes
de schuld zijn van dit alles, dat ze het verdienen om ziek te worden en wat nog
al niet.
Daarom wil ik toch even oproepen, en ik hoop dat jullie dat
ook zo zien, dat een virus geen excuus mag zijn voor racisme of xenofobie! Deze
mensen zijn evengoed het slachtoffer en dit virus maakt geen onderscheid tussen
huidskleur of sociale, culturele, economische of politieke status. We zijn
allen het slachtoffer van deze pandemie en omdat het virus als eerste uitbrak
in China mag dat mensen er niet de reden toe geven om dergelijke opmerkingen te
maken. We hebben nu wel belangrijkere dingen aan ons hoofd.
Deze informatie heb ik ook opgezocht, leuk om te zien dat je ze op een andere manier verwerkt! Wist je dat de pestmeester wel nog te zien is? Wel is waar in het Italiaanse straattheater Commedia dell' arte en het huidige cranaval. Met je mening over racisme ben ik helemaal akkoord! Wel is het beeld bij mij van racisme tijdens het coronavirus mij nog niet echt opgevallen. Zijn er hier artikels over te vinden? Want het is zeker en vast een interessant onderwerp! Denk ook maar aan de kansarme gezinnen die in deze periode het moeilijk hebben. Want het lijkt er stilaan aan te komen dat we verplicht zullen worden om mondmaskers aan te kopen. Niet de grootste kost maar zeker en vast een extra kost. Nu zijn er wel veel gemeente/ steden die hier aandacht voor hebben en mondmaskers zullen ronddelen. Zoals bij ons krijgen we per inwoner vijf gratis mondmaskers die bedeeld zullen worden door vrijwilligers.
BeantwoordenVerwijderenDe verspreiding van de zwarte dood heeft inderdaad een gelijkaardige verspreiding zoals nu. Een ding is zeker, zo'n pestmeester had ik vroeger niet willen kruisen. Antisemitisme leeft al een lange tijd, verschrikkelijk dat de Joden de schuld kregen omdat ze een betere hygiëne hadden. In elke crisis zal er worden gewezen naar een zondebok, net zoals nu. Ik heb ook artikelen gezien die aantonen hoe verwijtend men is naar de bevolking van China en elke persoon met Aziatische roots beschuldigd, zoals jij ook verteld. Ik begrijp het echt niet, stop racisme!
BeantwoordenVerwijderenEn Eva, super post! Je gaat er duidelijk voor, werken met Romeinse cijfers wekt ook een star-wars saga gevoel op haha.Doe zo verder en hou je goed!
wat erg dat de joden de schuld kregen van alles. het is raar hoe wij mensen toch steeds de schild willen schuiven in anderen hun schoenen. heel erg boeiend dat je hiernaar de link legt. Rasisme zal jammer genoeg altijd blijven bestaan. Ik heb hier zelf nog geen artikels over gevonden. Super leuke blog om te lezen doe zo verder !
BeantwoordenVerwijderenInderdaad Eva... een zondebok zoeken is ook weeral een gedrag dat tot uiting komt tijdens een epidemie. De samenleving, het publiek gaat mogelijkse veroorzakers gaan discrimineren.
BeantwoordenVerwijderenHele mooie post! Ik leer altijd heel erg bij als ik je blog lees. Als je daar eens dieper over nadenkt, waar ik eerlijk gezegd nog nooit heb bij stilgestaan. Waarom zoekt de mens altijd een zondebok? Om zichzelf gerust te stellen? Om zelf geen schuldgevoelens te moeten hebben? Doe ik dat ook? Hmm toch wel eens stof om over na te denken. Curieus ook dat hygiëne nog altijd een struikelblok is en in deze tijden.
BeantwoordenVerwijderenHeel fijn om te lezen, hou je goed!
Raar dat veel ziektes verspreiden in Italië, zoals je ziet was dit met corona ook wel het geval.
BeantwoordenVerwijderenPersoonlijk vind ik ook wel dat we nu als zondebok China kiezen, dat merk je bijvoorbeeld heel erg bij Trump zijn uitspraken. Ook heb ik mensen in mijn omgeving al die uitspraak horen maken. Persoonlijk denk ik dat dit komt, omdat de media hier ook wel een beetje naar toe stuurt.
Een heel vlotte en fijne blog om te lezen!